بررسی تحلیلی «نفوذ» و راهکارها در ایران

گیلان خبر ـ دکتر مجتبی قنبردوست: امام خامنه‌ای: «شما جوانان باید دائماً هشیار باشید. معارف دینی خود و معارف انقلابی خود را هر چه میتوانید تعمیق کنید. مثل پاره‌های پولاد؛ «زُبَرَ الحدید»... نفوذ ناپذیر و نفوذ کننده و در مقابل دشمن برنده و با اراده‌ی قوی باشید.»  ۱۳۸۷/۰۲/۱۴

در راستای نیل به آرمان‌های انقلاب اسلامی به تعبیر مقام معظم رهبری باید نگاه واقع‌بینانه‌ای به مسائل داشته باشیم ، البته نگاه به همه واقعیت‌ها اعم از واقعیت‌های مثبت و منفی ؛ که واقعیت‌های مثبت مانند نردبان می‌تواند در نیل به آرمان‌ها مؤثر باشد و واقعیت‌های منفی مانند موانعی سخت از رسیدن به آرمان‌ها جلوگیری می‌نمایند. از دیدگاه معظم له در مواجهه با واقعیت‌های منفی راهکار اساسی ؛ مقابله و مقاومت است و آن دسته از افراد یا گروه‌هایی که آن واقعیت منفی را قبول کرده و منفعل شوند و در برابر آن بگویند: «چه می‌توان کرد» ، «محافظه‌کار» شناسایی و خطاب می‌شوند.

    در سال‌های اخیر واقعیت‌هایی منفی که از منظر مقام معظم رهبری رصد گردیده ، با استراتژی‌ها و مفاهیم مختلف در گفتمان سیاسی معظم‌له با آنها مواجهه شده‌ایم ، از قبیل: «تهاجم ، شبیخون و ناتوی فرهنگی» ، «پیچ تاریخی» ، «گردنه خطرناک» ، «نرمش قهرمانانه» ، «مذاکرات 1+5» ، «برجام» و سرانجام کلیدواژه «نفوذ» در پسابرجام. نفوذ یکی از مهمترین مؤلفه‌ها و مصادیق واقعیت منفی در عرصه روابط بین الملل می‌باشد. اما در پرسش اصلی ؛ «مسئله نفوذ چگونه تحلیل خواهد شد؟» شایان ذکر است که یکی از راههای تحلیل پدیده‌ها ، کشف عناصر سازنده زیرین هر پدیده می‌باشد تا پس از شناخت عناصر مزبور به روابط ساختاری میان آنان پرداخته و نوع تعامل میان عناصر را ترسیم نماییم. لذا در تحلیل مقوله نفوذ در گام اول به نظر می‌رسد از سه مؤلفه یا عنصر سازنده تشکیل شده است؛

1. عنصر نفوذ کننده؛ (نظام سلطه با محوریت آمریکا )

2. عنصر نفوذ شونده؛ (جمهوری اسلامی ایران )

 3. ابزار و راه‌های نفوذ.

در فرآیند نفوذ عنصر نفوذ کننده مانند نظام سلطه با به کارگیری هدفمند از ظرفیت‌ها و نقاط قوت خود و همچنین با سوء استفاده از نقاط ضعف و خلأهای قانونی کشور نفوذ شونده (جمهوری اسلامی ایران) و به تناسب آن ، ابزارها و راههای نفوذ مختلف را برنامه‌ریزی و اجرا نموده و بخت خود را در نفوذ می‌آزماید. نقاط قوت نظام سلطه به عنوان عنصر نفوذ کننده به طور کلی در حوزه‌های اقتصادی ، نظامی و سیاسی که برتری قدرت اقتصادی ، نظامی ، علمی و امپراطوری رسانه‌ای آن جزء واقعیت‌های منفی دوره معاصر می‌باشد و از طرف دیگر ضعف در عرصه‌های اقتصادی ، تورم ، بیکاری ، هجمه‌های عظیم فرهنگی ، ضعف در تولید ، خلأهای قانونی مالی و بانکی ، سیاست‌زدگی و عدم تخصص در حوزه مدیریت‌های کلان فرهنگی و اقتصادی و همچنین عدم التزام و عدم همراهی برخی نخبگان سیاسی وجریان‌های فعال سیاسی داخلی با گفتمان انقلاب اسلامی ، همگی جزء نقاط ضعف جمهوری اسلامی در مواجهه با نظام سلطه شناخته می‌شود.

البته یکی از راههای نفوذ اساسی هنگامی است که نقاط قوت عنصر نفوذ کننده با نقاط ضعف نفوذ شونده منطبق شوند ، ‌در این صورت می‌تواند بستر مناسب برای نفوذ فراهم گردد. به عنوان مثال وقتی عرصه‌های اقتصادی ، بانکی‌ ، مالی و سیاسی از خصوصیات برتری نظام سلطه می‌باشد در هنگام نفوذ می‌تواند دقیقا بر ضعف‌های اقتصادی ، سیاسی و خلأهای مالی ، تولید و فضای کسب‌وکار جمهوری اسلامی ایران منطبق شوند که در این نقطه همپوشانی ، فرآیند نفوذ تکمیل خواهد شد. با توجه به اینکه چنین رویه‌ای راهبرد همیشگی دشمن بوده اما در دوران پسابرجام به علت تسهیل در دسترسی و برقراری ارتباط مالی ، تجاری ، اقتصادی و سیاسی نظام سلطه با ایران قطعا اطلاعات و راههای نفوذ اقتصادی در ایران شناسایی کامل شده که در صورت تغافل دولت وقت ، نفوذ واقع خواهد شد.  

نفوذ فکری:

یکی دیگر از موضوعات مهمی که لازم به ذکر و تبیین است مسئله نفوذ فکری است که به عنوان مادر همه نفوذها می‌تواند زمینه و بستر لازم را برای کلیه نفوذهای سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی و غیره فراهم نماید. نفوذ فکری دشمن که روح لیبرالیسم و ماهیت ماتریالیستی دارد دقیقا در نقطه مقابل روح اسلامی و ماهیت خدامحوری در گفتمان انقلاب اسلامی ایران است. بنابراین هر اندازه که دشمن بتواند در افکار و اذهان هر سطحی از خواص و عوام جامعه نفوذ نماید ، به همان اندازه نیز شاهد زاویه گرفتن جامعه ایران از فرهنگ اسلامی-ایرانی خواهیم بود. نفوذ فکری به منزله جنگ نرم است که به عنوان استراتژی دراز مدت دشمن علیه ایران قرار گرفته و سالیان درازی است که از سوی مقام معظم رهبری هشدار و تأکید شده است. مقام معظم رهبری می‌فرماید:

«امروز نفوذ دشمن یکی از تهدیدهای بزرگ است برای این کشور؛ دنبال نفوذند. نفوذ یعنی چه؟ نفوذ اقتصادی ممکن است، که البتّه کماهمّیّتترین آن نفوذ اقتصادی است؛ و ممکن است که جزو کماهمّیّتترین [هم] نفوذ امنیّتی باشد. نفوذ امنیّتی چیز کوچکی نیست امّا در مقابل نفوذ فکری و فرهنگی و سیاسی، کماهمّیّت است.»  25/6/94

از جمله ابزاری که دشمن در عصر حاضر برای نفوذ فکری در جوامع مختلف استفاده می‌کند به دو بخش عام و خاص قابل تقسیم می‌باشد. ابزار عام نفوذ فکری دشمن؛ شامل هزاران شبکه‌ رنگارنگ ماهواره‌ای و شدیدتر از آن فضای مجازی با سایت‌های فراوان اینترنتی و بازی‌های هیجان انگیز هدفمند می‌شود که دیگر کنترل آن برای نظام سیاسی ، نظام اجتماعی و نظام فرهنگی در هر جامعه‌ای به راحتی میسر نبوده که چنین نفوذی بدون واسطه ، فرهنگ مهاجم مادی‌گرای غربی و سبک زندگی اباحی‌گری را وارد محیط خانواده و حتی اتاق خواب‌ فرزندان خانواده می‌نماید.

اما ابزار خاص نفوذ فکری دشمن؛ شامل علوم انسانی غربی است. علوم انسانی به عنوان منبع علمی و معرفتی قادر است با نفوذ در افکار و اذهان نخبگان علمی و جوان جامعه ، روح ، اراده و تفکر آحاد مخاطبین خود را به تسخیر درآورده و به تدریج براساس اصول و مبانی خود به مدیریت و هدایت فکری جامعه بپردازد. لذا بدیهی است که فکر و اندیشه جامعه منبع فرهنگ و موتور عزم ، اراده ، حرکت ، تحول و پیشرفت در آن جامعه است و در صورت اخلال در آن و یا انحراف فکری و یا تسخیر و مدیریت آن توسط دشمن ، قطعا شاهد انحراف ، استحاله ، سقوط و افول فکری جامعه در عرصه‌های مختلف خواهیم بود. همچنین مقام معظم رهبری می‌فرماید:

«علوم انسانی هوای تنفسی مجموعه‌های نخبه کشور است که هدایت جامعه را بر عهده دارند، بنابراین آلوده یا پاک بودن این هوای تنفسی بسیار تعیین کننده است.»  ۱۳۹۱/۱۲/۰۱

با بسط و گسترش علوم انسانی غربی با ماهیت غیرتوحیدی در جوامع علمی و نخبگانی سراسر جهان ، در تمام دانشگاه‌های ایران نیز تدریس می‌شود و به صورت تخصصی‌تر برای دانشجویان بورسیه در اعزام به خارج آموزش داده می‌شود و همان تحصیل کردگان علوم انسانی غربی در داخل و خارج در حالی که به جهان بینی و نوع نگرش غربی و تا حدودی به فرهنگ متبادر از آن تجهیز شده‌اند ، ظرفیت‌ها و مناصب مدیریتی و کارشناسی را در حوزه‌های مختلف کشور برعهده می‌گیرند که در آینده جامعه اسلامی ایران با منظومه فکری آنان اداره خواهد شد و یا عضو هیئت‌های علمی دانشگاه‌ها شده و یا به عنوان معلم در مدارس و مهدکودک‌ها به تربیت و آموزش و پرورش فکری کودکان ، نوجوانان و جوانان می‌پردازند. لذا مقام معظم رهبری درباره علوم انسانی غربی چنین می‌فرماید:

«مبناى علوم انسانى غربى، مبناى غیرالهى است، مبناى مادّى است، مبناى غیر توحیدى است؛ این با مبانى اسلامى سازگار نیست، با مبانى دینى سازگار نیست. علوم انسانى آن‌وقتى صحیح و مفید و تربیت‌کننده‌ى صحیح انسان خواهد بود و به فرد و جامعه نفع خواهد رساند که براساس تفکّر الهى و جهان‌بینى الهى باشد.»  11/4/93

راهکارها:

لذا در پایان به نظر می‌رسد راهکار اساسی مقابله با نفوذ همه‌جانبه فکری دشمن ، استفاده معکوس از ابزارهای عام و خاص دشمن به عنوان فرصت در جهت انسداد راههای نفوذ ، باورمندی و مقاوم‌سازی فکری جامعه و مقابله هدفمند با نفوذ فکری دشمن باشد که در زیر تنها بخشی از عناوین راهکارهای مقاوم‌سازی فکری یا «اندیشه مقاومتی» در جامعه در مقابله با نفوذ فکری دشمن را مطرح می‌کنیم که هرکدام نیازمند طرح بحث جداگانه‌ای دارد.

1.    اصلاح و تحول در نظام آموزشی کشور از مهدکودک‌ها و مدارس تا دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها برابر الگوهای اسلامی و بومی پیشرفته.

2.    کادرسازی و تربیت کارشناسان ، مربیان ، معلمان ، اساتید و دانشمندان علمی در طراز انقلاب اسلامی به منظور جهاد فکری ، علمی و معنوی و همچنین آموزش و تربیت اساسی مقاطع سنی کودک ، نوجوان و جوان.

3.    ترسیم و تدوین علوم انسانی اسلامی به صورت جامع و محوریت تدریس آن در تمامی مراکز علمی و دانشگاهی کشور. به طوری که مقام معظم رهبری در ابلاغ سیاست‌های کلی برنامه پنجم توسعه مورد لحاظ قرار دادند:

          «تحول و ارتقاء علوم انسانی با: تقویت جایگاه و منزلت این علوم، جذب افراد مستعد و با انگیزه، اصلاح و بازنگری در متون و برنامه‌ها و روش‌های آموزشی، ارتقاء کمی و کیفی مراکز و فعالیتهای پژوهشی و ترویج نظریه‌پردازی، نقد و آزاداندیشی.»  ۱۳۸۷/۱۰/۲۱

4.    آگاهی‌بخشی به عموم مردم جامعه به منظور ارتقاء ظرفیت فکری آنان در برابر هجمه‌های نفوذ فکری دشمن با حسن استفاده از فرصت منابر، مساجد و روحانیت و همچنین با به‌کارگیری از فرصت فضای مجازی و رسانه‌ای با تولیدات کارشناسی‌شده و مدیریت جهادی به منظور القاء جهان بینی و ایدئولوژی اسلامی و پرورش فکری جامعه.

5.    مدیریت نظام سیاسی ، نظام اجتماعی و نظام فرهنگی کشور براساس الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت.    

دکتر مجتبی قنبردوست